مطلب 37: کتان و انواع آن:

گروهی دیگر از الیاف گیاهی الیاف کتان است که از ساقه بوته کتان استحصال می شود. کتان به گیاه لیوم اوسیتاتیسموم (lium usitatismum

) معروف است که الیاف آن از ساقه استخراج می شود. کتان بوته ایست که تا یک متر بلند می شود و الیاف آن در زیر پوست ساقه قرار گرفته اند و برای خارج کردن آنها فرآیندهایی از قبیل خرد کردن ساقه، پوساندن، گرفتن بذر و برگ، کوبیدن ساقه و شانه کردن الیاف صورت میگیرد. الیاف کتان در پوسته ساقه جای دارد و به وسیله یک ماده پکتیک (غلظت آور) به هم چسبیده است. کتان مانند پنبه یکی از مهمترین الیاف گیاهی است و به نسبت نوع مصرف در سه نوع کشت می شود: 

 1- کتان لیفی: که منحصراً برای گرفتن الیاف از آن استفاده می شود و چون الیاف از ساقه گرفته می شود همواره سعی می شود تا این گیاه به طور مستقیم رشد کرده و شاخ و برگ اضافه به بار نیاورد. طول ساقه های مورد استفاده بین 6/0 تا 1 متر می باشد.

2- کتان روغنی: این کتان کوتاهتر از کتان لیفی است و در قسمت بالای آن شاخه های بی شماری وجود دارد و در نتیجه دارای گلهای بیشتری است که تعداد زیادی دانه در آنهاست و برای روغنکشی استفاده می شود.

3- کتان پیوندی که از پیوند کتان لیفی و روغنی به وجود می آید و به مقدار کافی لیف و دانه های روغنی دارد. مقدار الیاف کتان تقریباً 5 % وزن ساقه است. الیاف کتان مانند الیاف پنبه نازک می باشد قطر آنها 5/1 تا 3 صدم میلیمتر است. مقطع الیاف کتان به صورت کثیرالاضلاع است. قطر جدار کتان برعکس پنبه زیاد است و فضای داخلی مثل پنبه مرسریزه خیلی باریک است به طوریکه معمولاً در زیر ذره بین دیده نمی شود. کتان طبیعتاً دارای جلا و برق مخصوص می باشد که ممکن است با پنبه مرسریزه اشتباه شود.