مطلب 29: پنبه و چگونگی ایجادالیاف پنبه ای:

پنبه در میان الیاف مورد مصرف در نساجی از همه آشنا تر  و مصرف آن عمومی تر است. در اواخر قرن هیجدهم، بلافاصله بعد از انقلاب صنعتی، نسبت مقادیر مصرفی پنبه، پشم و سایر الیاف نباتی در صنایع نساجی به میزان 4 درصد، 78 درصد و 18 درصد بود لیکن از آن زمان تولید و مصرف پنبه با سرعت رو به فزونی نهاد و این در حالی بود که مصرف سایر الیاف نباتی پیشرفت محسوسی نداشت. در حال حاضر، پنبه به مقدار خیلی زیاد و قیمت نسبتا ارزان در آمریکا- روسیه- مصر- پاکستان- ترکیه- سوریه و ایران در مقیاس وسیع کشت می شود.

پنبه گیاهی است بوته ای که ارتفاع آن به 6/0 تا 2 میلیمتر می رسد. برگ های آن دارای بریدگی بوده و رنگ گل های آن سفید، زرد یا صورتی است. میوه پنبه به شکل یک کپسول به اندازه یک گردو به نام غوزه است که در آن پنبه دانه قرار دارد و الیاف پنبه به صورت توده متراکم روی سطح تخمک ها رشد می کنند و پس از رشد کامل گیاه باز شده و تخمک های پرز دار به صورت توده کرک دار در معرض هوا قرار می گیرند. هر یک از تخمک های گیاه در حدود 20000 تار لیف در سطح خود دارد و در مجموع هر یک از غوزه ها تقریبا حاوی 300000 تار لیف هستند. وقتی که غوزه باز می شود رطوبت داخل الیاف تبخیر شده و دیواره های سلولی آن جمع و حالت فرو رفتگی ایجاد می شود. در چنین حالتی تار پنبه یک پیچش مختصر یا نیم تاب به خود گرفته که اصطلاحا پیچیدگی نامیده می شود. رنگ الیاف پنبه سفید مایل به کرم بوده و کیفیت آن به عواملی از قبیل تنوع گیاه- محل کشت- آلودگی و شرایط جوی بستگی دارد.